1883 Markina
Jaungoikoaren probidentzia
Felipe Arrese Beitia
"Gaizki dabilena
Gaizki amaitzen da.
Ondo bizi dana
Ondo il."
(Refran)
1
Maiatzak oraindino
Eguntxo bat eukan,
Errexinolak pozik
Kantetan erautsan,
Lorak egozan arro
Zelai ta landetan,
Soinera barriakaz
Lurra agiri zan
Iturritxoetan,
Ura murmurketan,
Ibai garbietan,
Zeruak berriz ziran
Biziro pintetan.
2
Arpegia ain argi
Eukan eguzkiak,
Begiratuteko duin
Etziran begiak,
Artuko eutsezala
Inguru guztiak.
Inok ez eban uste
Ain laster odeiak
Baina pila andiak,
Baltz eta zuriak,
Ain izugarriak,
Laster burrukarako
Zirean jagiak.
3
Peru agura zarra,
Pobretxo jantzirik,
Edur gisan burua
Oso zuriturik,
Ezin ebala bota
Oinkada arinik,
Egoalako urtez
Guztiz astundurik,
Urbiñan urtenik
Goizean goizetik,
Bizi zan etxetik,
Arantzazura doa
Promesa eginik.
4
Eguzkia gorde zan
Alako batean,
Estalgi baltza jakon
Jazarri aurrean,
Peruk zelan ez eukan
Etxerik urrean,
Mendian aurkitzen zan
Igo bearrean,
Sasoi ederrean,
Larogei urtean,
Bizita lurrean
Elgean goruntz doa
Baina aldatsean.
5
Trumoia asiten da
Burruka soinuan,
Tximista bat austen da
Peruren onduan,
Aretx bat birrintzen dau
Sarturik barruan,
Gizona larriturik
Jausten da soruan,
Ain une gaiztuan,
Eta txit estuan,
Al eban moduan,
Birjina Arantzazuko
Deitzen dan beinguan.
6
Elorri batera zan
Nekez urreratu,
Bere anparupean
Jarrita geratu,
Arria zan bertatik
Goitik abiatu,
Orri eta erramak
Ugari apurtu,
Aiseak azkatu,
Euren putzak txistu,
Odeiak urratu,
Errekak euriagaz
Bertatik gaineztu.
7
Batetik zarra eta
Bestetik sustua,
Errukari egoan
Peru gisajua,
Egun artan baraurik
Tripea ustua,
Komulgetako ustez
Garbirik barrua,
Berorik burua,
Leorrik aua,
Gorputza oztua,
Promesa betetako
Baina pin gogua.
8
Zaldun bat agertzen da
Goian atertzean
Gordin osagilea
Zana Barrundian,
Peru gisajoaren
Tokira jastean
Nai nok esango leuke
Alan ikustean,
Ain taju tristean,
Bakartasunean,
Leku urrinean,
Lagunduko eutsala
Al eban ainean.
9
Euria ebalako
Barriz abiatu,
Zalditik an jatsirik
Gordin zan geratu,
Baina eskurik onek
Ez eutsan luzatu,
Ezta begi onakaz
Bere begiratu,
Ain gitxi lagundu,
Ikusirik estu,
Noz eban atertu,
Agurrik egin baga
Gordin zan aldendu.
10
Zaldira zelan igo
Munatxo batetik,
Asten jako lau oinan
Arinka bertatik,
Gordinek bridai sendo
Tiratuagaitik,
Aberea gelditzen
Etzan orregaitik,
Doa arri artetik,
Naiz sastraketatik,
Zein bide ertzetik,
Bota arte nausia
Lurrera gainetik.
11
Entzuten da bertatik
Dei bat ain estua,
"Neure gogortasunen
Au dot kastigua!"
Arritzen da onegaz
Peru gisajua,
Karidadez bizturik
Ikustera dua,
Txit errukitua,
Oso samurtua,
Gordin arrizkua
Troka baten jausirik
Dakus zelaitua.
12
Berak gura ebana
Egin ebanean,
Tximista legez iges
Zaldia bajoian,
Egon arren ain makal
Peru gorputzean,
Laguntzeko usteaz
Al eban ainean,
Zearo autortu,
Zer zan an gertatu,
Damua agertu,
Gizon bat ain dongaro
Zalako amaitu.
13
Bigunek eutsan dana
Entzun arduriaz
Errukitutzen zala
Osalari ilaz,
Eta miraturik
Peruren fediaz,
Bujakan erabilan
Jateko gauziaz,
Ardao ta ogiez,
Gaztai ta aragiaz,
Al eban guztiaz,
Erripa ain txarrean
Leku labanean,
Arrisku artean,
Pozik aurkituten zan
Beeratu zanean.
14
Baina Gordin egoan
Lekura eldurik,
Dakus au pultsu eta
Arnasa bagarik,
Burua arri ertzak
Erdi bi eginik
Azkenetan dagola
Oso sinisturik,
Txito samurturik,
Belaunikoturik,
Jaunari gogotik,
Erregututen deutsa
Arimeagaitik.
15
Erregu txit luze bat
Egin ebanean,
Oitura dan legetxe
Kristinau legean,
Ila bertan laga ta
Aldats garratzean,
Igo ezinik dabil
Atx mutur artean,
Eta goi aldean,
Begiratuean,
Txakurraz nastean,
Bigun eizaria dau
Ikusten bidean.
16
Oh! Bigun eizaria!
Eustan laster deitu
Zurturik ots onegaz
Egin zan geratu,
Peru nozbaiten jakon
Nekez urreratu,
Puskaten atseden ta
Berbaz abiatu,
Indartu eban Peru
Galdua gosiaz.
17
Azkenez esan eutsan
"Jaunak nai izan dau,
Gaur zure birtutea
Peru ondo probau,
Bere Probidentzia
Egizu alabau,
Berak oi gaitu bada
Guztiok gobernau,
Beragaitik dirau,
Ta dabil mundu au,
Berak ekarri nau,
Estutasun onetan
Zaidazan anparau."